Jaarboek 25 van het Stijn Streuvelsgenootschap 2019.
Kortrijk: Stijn Streuvelsgenootschap, 2019. - 277 p.

In het najaar van 1906 werd de veerdienst over de Schelde in het Avelgemse gehucht ‘Rugge’ opgeheven en de veerpont buiten gebruik gesteld. Op 6 september van dat jaar werd in vervanging een nieuw aangelegde brug plechtig in gebruik genomen. Streuvels had de werkzaamheden van nabij gevolgd en toen reeds rijpte het plan om aan deze aangelegenheid een roman te wijden. Het duurde echter nog tot 1927 voor het boek verscheen. In De teleurgang van den Waterhoek doet Streuvels het verhaal van de vruchteloze strijd van de Ruggenaren tegen vernieuwing, tegen modernisering, in dit geval tegen het aanleggen van de brug. Twee van de hoofdfiguren, Mira (Maria Vermeeren) en de ingenieur Rondeau (Maurice Mostaert), die de amoureuze intrige stofferen, zijn levensecht. Met deze roman die inhoudelijk en ook wat stijl en taal betreft afwijkt van het vroegere werk , bewees Streuvels ook die nieuwe trend aan te kunnen en niet te moeten onderdoen voor de groten uit de wereldliteratuur.

​

In Ingoyghem II zegt hij over zijn roman: ‘In november [1927] verschijnt ‘De teleurgang van den Waterhoek’, en wordt als een zedeloos boek gekwoteerd.’ Ook nu weer wordt vanuit katholieke hoek Streuvels’ boek zedeloosheid verweten. Streuvels was niet te spreken over de harde kritiek die hij te lezen kreeg. Pas dertien jaar later, in 1939, werd een tweede druk in een gekuiste en fel ingekorte versie uitgegeven. Tot 1987 volgden van die verminkte uitgave nog 13 herdrukken.

​

De teleurgang van den Waterhoek, een geweldig boek.

​

‘Een geweldig boek bijwijlen. Ge aanschoudt tartende opstandigheid, dierlijk plezierleven, verwildering, ontreddering, gebeul en moordenarij van de Waterhoekers. Lander, Waterhoeksche mannetjesputter, verzuipt rauwweg twee lieden van den brugbouw. Het is een oerwoest, twistziek volkje, dat daar in Vlaanderen broeit en leeft naar eigen zeden en gebruiken. Ge ziet en hoort de Waterhoekschen in huis, bij het veer, op het land, in rumoerige vecht- en zuipherbergen. Ge aanschouwt schurftig gespuis, vechters in razernij, kreupelen, bulten, dwergen en zotten. Een hele Breughelstoet luidruchtige, aardsche schepselen gaat ons voorbij. Ge ziet en hoort ten letste het werk der bruggenbouwers.’ (Uit Querido’s dagboek, Het Volk, 1927)

​

Het duurde tot 1999 voor, begeleid door een elektronische tekststudie op cd-rom, de oorspronkelijke versie in een veertiende [= vijftiende] druk weer onverkort werd uitgebracht.

​

In 1971 werd het boek verfilmd onder de titel Mira.

​

Sinds 2002 is de film op DVD verkrijgbaar.

​

De studie van De teleurgang van de Waterhoek vormt het hoofdthema van het 4de Jaarboek van het Genootschap.